Sociaal ondernemerschap: verbeter de wereld met je bedrijf

Mensen beginnen bedrijven om allerlei redenen: de mogelijkheid om meer geld te verdienen, de vrijheid om je eigen baas te zijn of om in dat gapend gat in de markt te springen.

Maar soms is de drijfveer om een positieve impact op de samenleving of de wereld te hebben. Dit noemen we "sociaal ondernemerschap", een bedrijfsmodel dat aan populariteit wint in een wereld die steeds meer waarde hecht aan duurzaamheid en globale ontwikkelingen. Steeds meer mensen vragen zich af hoe zij kunnen bijdragen aan een betere wereld.

Sociaal ondernemerschap houdt in dat je een onderneming opzet die een andere missie dan (alleen) winstoogmerk heeft, zo kunnen klanten met elke aankoop een steentje bijdragen.

1. Wat is sociaal ondernemerschap?
2. Je product en missie vinden
3. Je sociale onderneming financieren
4. De opkomst van sociaal ondernemerschap

Wat is sociaal ondernemerschap?

Sociaal ondernemerschap is de manier van ondernemen voor bedrijven die een positieve impact op de maatschappij of het milieu nastreven. Deze vorm van ondernemer is ook wel bekend onder de noemer “altruïstisch ondernemerschap”. 

De categorie omvat zowel non-profits, als Artsen Zonder Grenzen, die vrijwel afhankelijk zijn van donaties en subsidies, als for-profit bedrijven zoals Dopper, die herbruikbare waterflessen verkoopt en actief bijdraagt aan het verminderen van plastic afval. Ook fysieke winkels en online bedrijfsideeën passen in deze categorie. Denk hierbij bijvoorbeeld aan bedrijven zoals schoenenmerk TOMS.

Sociale ondernemers zijn vernieuwers die hun bedrijven en organisaties gebruiken als platform voor positieve verandering. Bij deze bedrijven vormt positieve maatschappelijke impact het hart van hun bedrijfsvoering, marketing en branding. 

Wat is een sociale onderneming?

• People: het effect van jouw onderneming op het welzijn van individuen, de mate waarin je hebt bijgedragen aan de verbetering van de samenleving en het leven van mensen, en het opbouwen van duurzame gemeenschappen.
• Planet: de impact van je bedrijf op het milieu – de mate waarin je bijdraagt aan de duurzaamheid van onze planeet en het verminderen van de CO2-uitstoot van zowel je bedrijf als je klanten.
• Profit: net als bij traditionele bedrijven moeten ook sociale ondernemingen financieel rendabel zijn om te overleven, hun medewerkers te betalen en te groeien.

Sociale ondernemingen meten succes niet alleen in winst, maar ook aan de hand van de drie P’s, People, Planet, Profit (mensen, wereld, winst). Bij sociaal ondernemerschap zet je commerciële strategieën in voor het goede doel.

Wat voor soorten sociaal ondernemerschap zijn er?

• Non-profit. een organisatie die geen winstoogmerk heeft en geen belasting hoeft te betalen. Al hun winst gaat naar hun missie.
• Coöperatie(co-op): een bedrijf voor én van de klanten, bijvoorbeeld een biologische supermarkt.
• Bedrijf met een maatschappelijk doel. Deze bedrijven zijn gestart om een sociaal probleem aan te pakken.
• Sociaal bedrijf. Bij sociale bedrijven werken mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Brownies & Downies is hier een goed voorbeeld van.
• Maatschappelijk verantwoord bedrijf. Deze bedrijven ondersteunen sociale programma’s of doelen als onderdeel van hun standaard bedrijfsvoering.
• For-profit. Deze categorie is wat vager. Het gaat hier meestal om bedrijven voor wie winst het belangrijkst is, maar die daarnaast een deel van hun opbrengst doneren, hun producten gebruiken om problemen onder de aandacht te brengen of op een andere manier goede doelen steunen. Een goed voorbeeld is WakaWaka. Onder het motto ‘share the sun’ levert dit bedrijf voor ieder verkocht product ook een lichtbron aan iemand in een humanitair hulpgebied of een regio waar elektriciteit schaars is.

Verdien je ook nog wat als sociale ondernemer?

Het korte antwoord: dat hangt ervan af. In de meeste gevallen maken ook sociale ondernemers gewoon winst, en zijn daarmee het bewijs dat je een succesvol bedrijf kunt hebben en tegelijkertijd iets goeds voor de wereld kunt doen. Echter, in sommige gevallen kiezen de ondernemers er zelf voor om geen winst aan zichzelf uit te keren.

Eén van de uitdagingen waar je voor komt te staan bij sociaal ondernemerschap is dat het heel makkelijk is om te zien of je winst gemaakt hebt – óf je hebt wel genoeg geld verdiend, óf niet – maar dat het veel lastiger is om je impact op people & planet tastbaar te maken.

Sociale ondernemers gebruiken een bedrijfsmodel waarbij hun missie centraal staat en ze het waarmaken van hun doelen verantwoorden aan hun klanten en belanghebbenden.

De voordelen van een sociale onderneming beginnen

Tegenwoordig is Maatschappelijk Verantwoord Ondernemen (MVO) een groeiende prioriteit voor zowel de consument als voor bedrijven. Dit komt doordat wereldwijde bezorgdheid over klimaatverandering, internationale ontwikkeling en duurzame, mens- en milieuvriendelijke toeleveringsketens steeds belangrijker wordt gevonden.

En inmiddels zien consumenten ook de waarde van sociaal ondernemerschap in. Uit een promotieonderzoek door Maria Zwickers aan de Universiteit van Amsterdam blijkt zelfs dat consumenten in dat onderzoek bereid zijn om meer te betalen voor duurzame producten. 

Sociale ondernemers moeten dus een gedeelte van hun winst investeren in de impact die ze willen maken. Maar een sociale onderneming zijn brengt ook voordelen met zich mee die een bedrijf een grotere kans van slagen geven:

• Branding gebaseerd op je missie. Een bedrijfsverhaal dat draait om een goed doel zorgt dat klanten zich elke keer dat ze iets bij je kopen goed over zichzelf voelen.
• Samenwerkingsmogelijkheden. Een sociale onderneming kan, vanwege hun missie, makkelijk samenwerken met andere non-profit organisaties of for-profit bedrijven. Door hun publiek en reputaties samen te voegen kunnen ze snel een groot marktaandeel krijgen.
• Mediavriendelijk. Kranten, tijdschriften en blogs zijn dol op innovatieve bedrijven en organisaties, zeker als ze een missie hebben om milieu of maatschappij te helpen. Zo krijgt je bedrijf snel veel aandacht en kun je je impact vergroten.
• Certificaten en subsidies. Sociale ondernemingen hebben vaak recht op subsidies en speciale investeringen en komen vaak in aanmerking voor certificaten zoals het keurmerk sociaal ondernemen. Hierdoor is het makkelijker om geloofwaardig en transparant over te komen en zo klanten, personeel, vrijwilligers en investeerders aan te trekken.

In dit artikel focussen we ons vooral op het opzetten van een duurzame for-profit sociale onderneming, en dat begint, zoals bij alle bedrijven, met het bedenken van een bedrijfsidee en de bijbehorende producten.

Sociaal ondernemerschap of greenwashing? 

Met de opkomst van iedere trend, zijn er altijd mensen en bedrijven te vinden die op die trend willen meeliften. Dit geldt ook voor sociaal ondernemerschap. Bedrijven die zich onterecht voordoen als maatschappelijk verantwoord, puur om in te spelen op de groeiende vraag naar duurzaamheid, vallen in de categorie ‘greenwashing’. Vroeg of laat worden deze bedrijven ter verantwoording geroepen en dat is niet het predicaat dat jouw bedrijf opgeplakt wil krijgen. Zorg er dus voor dat je sociale missie authentiek, transparant én duurzaam is. 

Je product en missie vinden

Bij sociale ondernemers begint het vaak met een missie, maar de zoektocht naar het vinden van het juiste product om te maken en verkopen is net zo belangrijk. Uiteindelijk moet een for-profit sociale onderneming ook gewoon winst maken om te overleven.

Voor een succesvolle sociale onderneming is het wel belangrijk dat je product en je missie goed bij elkaar passen. Bij de volgende bedrijven is dat goed gelukt:

Voorbeelden van sociaal ondernemerschap

Jeansmerk Kuyichi verkoopt zo duurzaam mogelijke kleding. Hoe? Natuurlijk door gebruik te maken van duurzamere materialen zoals biologisch katoen, maar ook bijvoorbeeld door alleen met leveranciers te werken die hun waterfiltering goed op orde hebben. Kuyichi maakt gebruik van technieken die minder en betere chemicaliën gebruiken. Lees meer over hoe je een betere wereld creëert en tegelijkertijd een winstgevend bedrijf opzet in het verhaal van Kuyichi. 

Tony’s Chocolonely maakt 100% slaafvrije chocolade en heeft als missie samen 100% slaafvrij de norm in chocolade te maken. Elk jaar brengen ze een rapport uit waarin precies staat vermeld hoeveel geld de boeren krijgen. Bovendien betalen zij een extra premie bovenop de reguliere Fairtrade-premie, zodat de cacaoboeren een leefbaar inkomen verdienen – zo kunnen de bedrijven van hun leveranciers voort blijven bestaan. 

Dopper behaalde als eerste bedrijf ter wereld in 2022 het Cradle to Cradle Certified®-predicaat met hun op en top duurzame flessencollectie. Het bedrijf draagt met de verkoop van de Doppers bij aan zeeën zonder wegwerpplastic en schoon-drinkwaterprojecten in Nepal. 

Yumeko jaagt hun droom ‘change the world sleeping’ na met de verkoop van luxe eco dekbedden. Dat doen ze op de ‘Business as a force of good’-methode. Concreet zet Yumeko zich in voor een betere wereld door fairtrade grondstoffen en de recycling van dons. 

Fairphone richt zich op het produceren van duurzame en ethisch verantwoorde smartphones. Ze streven naar een langere levensduur van hun producten, eerlijke arbeidsomstandigheden in de toeleveringsketen, en het gebruik van conflictvrije materialen. 

MUD Jeans is een duurzaam kledingmerk dat zich richt op het verminderen van afval in de mode-industrie. Ze bieden een 'Lease A Jeans'-concept aan, waarbij klanten jeans kunnen huren in plaats van kopen. 

Dit is maar een handvol van de enorme hoeveelheid voorbeelden van sociale ondernemingen die via een webshop werken. Niet alleen hebben hun producten extra impact, maar door traditionele bedrijfsstrategieën zoals eventmarketing en gratis artikelen in te zetten promoten ze bovendien hun missie.

Je missie bepalen en je impact in kaart brengen

De missie is het geheime wapen van een sociale onderneming. Die geeft je bedrijf een grotere kans van slagen en helpt om op te vallen in een overvolle markt, tenminste, als de motivatie en impact goed is verwoord.

Veel sociale ondernemers kiezen voor een bedrijfsmodel waarbij ze een gedeelte van hun winst aan een goed doel schenken, maar dat is niet de enige manier om een sociale onderneming te hebben. Veel bedrijven zetten een stap extra door duurzame bedrijfsvoering en inzichten delen met vergelijkbare bedrijven. 

“We houden onszelf niet voor de gek: Fairphone kan de elektronicabranche niet verbeteren door meer te verkopen dan de grote concurrenten. In plaats daarvan verbeteren we de branche stap voor stap door aan te tonen dat er een betere manier is om zaken te doen.” Eva Gouwens, CEO Fairphones.

Er zijn ook sociale ondernemingen die focussen op:

• werkgelegenheid voor een eerlijke prijs. Deze ondernemingen creëren banen voor bepaalde doelgroepen, zoals ex-gevangenen of laaggeletterden. Anderen besteden hun productie uit aan gemeenschappen die werkgelegenheid nodig hebben.
• CO2-reductie in de supply chain. Zij werken aan CO2-reductie door bomen te planten, de CO2-uitstoot van hun toeleveringsketen tot een minimum te beperken en klanten meer over dit onderwerp te leren.
• het vergroten van kansen. Deze ondernemingen organiseren workshops en andere trainingen waarin kansarme mensen skills kunnen leren. Door deze kansen voelden zij zich gesteund in het creëren van een beter leven voor henzelf en hun hele gemeenschap.
• het versterken van kwetsbare doelgroepen. Zij staan minder kansrijke groepen bij in hun gevecht voor diversiteit en inclusiviteit en zijn daarmee een bron van inspiratie. Van Hulley doet dit met een werk-leertraject voor vrouwen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Het leertraject biedt deze vrouwen een toekomst waarin zij zo veel mogelijk zelfstandig en financieel onafhankelijk zijn, een goed rolmodel voor hun kinderen zijn en over een sociaal netwerk beschikken waarmee zij zich ook verbonden en onderdeel van de gemeenschap voelen. 

Openheid en duurzaam impact maken, zijn essentieel als je een succesvolle sociale onderneming wilt oprichten. En die dingen bereik je het makkelijkst als je missie echt uit je hart komt én meetbaar is.

Of zoals C.S. Lewis zegt: “Integriteit is het juiste doen, ook als er niemand kijkt.”

Bij openheid en transparantie draait het vooral om dat je laat zien dat je integer bent, en je houdt aan de beloftes die je hebt gedaan over je missie en aan de mensen die jou helpen.

Afhankelijk van je missie kun je zelfstandig aan de slag gaan met het uitrollen van je missie en steeds meer geld bijdragen als je bedrijf groeit. Een andere manier voor sociaal ondernemerschap is het aangaan van een samenwerking met een non-profitorganisatie (NPO), die je helpt met het sociale gedeelte van je sociale onderneming. Zorg dan wel dat je gedegen onderzoek doet naar de NPO’s waar je eventueel mee in zee wilt gaan. De volgende vragen kunnen je daarbij helpen:

• Waar komt mijn geld uiteindelijk terecht?
• Hoe worden mijn donaties precies gebruikt en welk percentage gaat naar de stichting zelf?
• Wat ziet deze organisatie als “een succes” en hoe meten ze dat?
• Is de impact van hun programma’s duurzaam of op de lange termijn juist schadelijk?
• Heeft deze organisatie een goede reputatie als non-profit?

Het antwoord op al deze vragen wordt ook onderdeel van het verhaal van jouw bedrijf, en je zult het nog heel vaak moeten herhalen voor potentiële investeerders, op je ‘over ons’-pagina op je website, in de pers, voor PR mensen en de rest van de wereld. Zorg dus dat je een goed verhaal hebt waarin je missie en vooral je actieplan centraal staan.

Je sociale onderneming financieren

Een sociale onderneming hebben, betekent je beloftes aan je doelgroep waarmaken, onder andere door het waarborgen van een gedeelte van je toekomstige omzet voor investering in je missie.

Als sociale ondernemer moet je creatief zijn met je financiering. Crowdfunding is daarvoor een populaire optie.

Crowdfunding websites zoals CrowdAboutNow helpen je niet alleen met het inzamelen van geld om je idee van de grond te krijgen, maar zorgen ook dat jouw missie gezien wordt door precies die mensen die graag geld willen investeren in projecten waar ze in geloven.

De CrowdAboutNow-missie van HappySoaps haalde dubbel zoveel geld op als verwacht, waardoor ze nog sneller hun plasticvrije missie konden uitrollen.

Er zijn ook steeds meer subsidies en giften beschikbaar voor sociale ondernemingen die voldoen aan bepaalde kenmerken. Er is een groeiende interesse voor impact investeringen, waarbij het de investeerder niet alleen gaat om het terugverdienen van zijn geld maar ook om een positieve impact op milieu en maatschappij.

Je missie positioneren

Succesvolle marketing ziet er voor elk bedrijf weer anders uit. Maar doordat alle sociale ondernemingen streven naar openheid en positieve impact, zijn bepaalde marketingstrategieën extra effectief voor het verkrijgen van meer bekendheid voor je merk.

Je positioneert namelijk niet je bedrijf, maar je missie.

Content marketing

Digitale media en het internet zorgen dat het verhaal achter een product of bedrijf meer dan ooit tot zijn recht komt.

Met video’s en foto’s op sociale media kunnen sociale ondernemingen laten zien wat voor impact hun programma’s hebben. Daarmee tonen ze visueel bewijs aan klanten dat elke aankoop de wereld écht een stukje beter maakt.

Waar kun je dan aan denken? Ga op bezoek bij de gemeenschap die je wilt steunen en maak een mini-documentaire. Of ontwerp een mooie infographic waarin data tot leven komt, om zo te laten zien wat voor impact je hebt of wat voor hulp er precies nodig is.

Er zijn oneindig veel contentideeën waarmee een sociale onderneming zijn verhaal en missie kan delen.

Events

NPO’s organiseren vaak benefietavonden en andere events om geld in te zamelen. Als een NPO bij jouw missie past geeft dit een mogelijkheid om mee te doen als partner of sponsor.

Voor een traditioneel bedrijf is dit alleen maar een investering in marketing, maar voor een sociale onderneming is het daarnaast ook nog een investering in hun missie.

PR

Een sociale onderneming is voor bloggers en andere media super aantrekkelijk om over te schrijven, omdat deze bedrijven: 

• een hoge feel-good factor hebben
• een ander doel hebben dan alleen maar winst maken. Hierdoor is er altijd veel meer om over te schrijven dan over het traditionele businessmodel. 

Sociale media

Je producten kopen is niet de enige manier waarop mensen je missie kunnen steunen. Als jij zorgt dat jouw steengoede missie onderdeel is van je marketing, gaat je publiek het vanzelf voor je delen. Op die manier creëer je fans van je onderneming.

CoSchedule deed een onderzoek naar de redenen waarom mensen dingen online delen, waaruit bleek dat maar liefst 84% van de mensen links en artikelen delen omdat ze het gevoel hebben daarmee een goed doel te kunnen steunen.

De opkomst van sociaal ondernemerschap

Sociaal ondernemerschap is niet de enige route voor bedrijven om een positieve impact op de wereld te hebben. Steeds meer traditionele bedrijven hechten waarde aan het ondersteunen van goede doelen. Waarom? Als je de macht hebt om positieve verandering in gang te zetten, dan heb je ook de verantwoordelijkheid en verplichting om deze veranderingen door te voeren. 

In een wereld waarin iedereen steeds meer met elkaar verbonden is, zijn we steeds bewuster geworden van de impact die we kunnen hebben, niet alleen in onze directe omgeving maar ook wereldwijd.

Overal ter wereld besluiten mensen steeds vaker om op wat voor manier dan ook een positieve bijdrage te leveren, of dat nou is door bewuster te consumeren of door mens en milieu te helpen via het opzetten van een sociale onderneming.

Met één website kun je de hele wereld bereiken en daarmee ook een grote groep consumenten die jou graag willen helpen om de wereld een stukje beter te maken. Shopify is het flexibele platform waar je een webshop kunt bouwen, je missie kunt delen en omzet kunt maken om die missie te financieren. Wat ga jij op Shopify verkopen om je steentje bij te dragen?

Inspiratie? Lees ook:

• KLABU: de kracht van sport in vluchtelingenkampen
• Kuyichi verkoopt duurzame kleding: "Duurzaamheid en winst moeten in balans zijn"

Veelgestelde vragen over sociaal ondernemerschap.

Wat betekent sociaal ondernemerschap?

Sociaal ondernemerschap, ook wel bekend onder de noemer “altruïstisch ondernemerschap”, is de manier van ondernemen voor bedrijven die een positieve impact op de maatschappij of het milieu nastreven. Deze categorie omvat zowel non-profits, als Artsen Zonder Grenzen, die vrijwel afhankelijk zijn van donaties en subsidies, als for-profit bedrijven zoals Tesla, die winst maken door een focus op duurzame auto’s. Ook fysieke winkels en online bedrijfsideeën passen in deze categorie. Denk hierbij bijvoorbeeld aan bedrijven zoals schoenenmerk TOMS.

Wat voor soorten sociaal ondernemerschap zijn er?

Er zijn vele soorten sociaal ondernemerschap, in onze blog lichten we deze soorten toe. We onderscheiden hierin non-profit, coöperatie (co-op), bedrijf met maatschappelijk doel, sociaal bedrijf, maatschappelijk verantwoord bedrijf en ook for-profit.

Welke voorbeelden zijn er van sociaal ondernemerschap?

In onze blog noemen we meerdere voorbeelden. Onder andere WakaWaka die de wereld een stukje lichter maakt. MUD Jeans die de afvalproductie wereldwijd wil verkleinen met hun 'Lease A Jeans'-concept. En Dopper draagt met de verkoop van bij aan zeeën zonder wegwerpplastic en schoon-drinkwaterprojecten in Nepal. 

Wat verdienen sociale ondernemers?

Dat hangt ervan af. In de meeste gevallen maken ook sociale ondernemers gewoon winst en zijn daarmee het bewijs dat je een succesvol bedrijf kunt hebben en tegelijkertijd iets goeds voor de wereld kunt doen. Echter, in sommige gevallen kiezen de ondernemers er zelf voor om geen winst aan zichzelf uit te keren.